W 1941 roku na wyspie Pag w Chorwacji zbudowano obóz koncentracyjny. Obóz koncentracyjny Slana był obozem zagłady, częścią systemu obozów koncentracyjnych i dołów śmierci Ustashy. Większość więźniów stanowili Serbowie, Żydzi i chorwaccy komuniści.
Pomimo tej tragicznej historii, w miejscu, gdzie istniał obóz, nie ma miejsca upamiętnienia. Jednocześnie ostatnio powstały szlaki turystyczne, mocno promowane za pośrednictwem mediów cyfrowych. Life on Mars Trail, bo taką oryginalną nosi nazwę, składa się z kilkukilometrowych ścieżek i betonowych tras, które przebiegają w bezpośrednim sąsiedztwie lub przez teren byłego obozu koncentracyjnego. Aby uatrakcyjnić pobyt dla turystów, na kamienistej plaży Slana (na terenie obozu) została zbudowana via ferrata. Plaże w Metajnie i Slanie cieszą się dużą popularnością wśród turystów, cieszących się urokami morza, nieświadomych faktu, że odbywa się to w miejscu egzekucji.
W pobliskiej Metajnie znajdował się obóz dla kobiet, który należał do tego samego kompleksu obozowego co obóz w Slanie. Obóz został założony w czerwcu 1941 r. i był kontrolowany przez Ustaszy, którzy w tym czasie rządzili Niepodległym Państwem Chorwackim. Obóz koncentracyjny Metajna był przeznaczony wyłącznie dla kobiet i dzieci, podczas gdy obóz Slana był obozem wyłącznie dla mężczyzn. Był otoczony drutem kolczastym, a na wzgórzach wokół obozu zbudowano wieże strażnicze. Podczas tworzenia obozu więźniowie wybudowali proste drewniane barki. Były to niskie drewniane budynki, a raczej drewniane dachy lub baldachimy zbudowane na niskim murze z kamienia. Mogła się w nich zmieścić tylko niewielka liczba więźniów, podczas gdy reszta spała na otwartej przestrzeni, na ostrych kamieniach.
Obóz Slana działał przez trzy miesiące do sierpnia 1941 r. Dokładne dane nie są znane ale historycy szacują, że liczba ofiar w obozie wahała się od 8000 do 12 000. W pierwszych tygodniach więźniowie umierali głównie z powodu, wyczerpania, upału, głodu, pragnienia, póżniej również z powodu przemocy fizycznej i tortur, których się dopuszczali strażnicy na więźniach. Gdy transporty stały się częstsze, a w obozie zaczęło brakować miejsca, Ustasze zaczęli przeprowadzać masowe egzekucje więźniów. W sierpniu Ustasze zostali zmuszeni przez wojska Mussoliniego do porzucenia i likwidacji wszystkich obozów koncentracyjnych w okolicy. Przed likwidacją obozu na wyspie Pag Ustasze przeprowadzili masową egzekucję w obozie za pomocą karabinów maszynowych.
Na pobliskich wzgórzach znaleziono kilka zbiorowych grobów. Już we wrześniu 1941 r. włoska wojskowa komisja sanitarno-dezynfekcyjna odkryła dwa płytkie doły śmierci. Ekshumacje przeprowadzono ze względów epidemiologicznych, ponieważ mieszkańcy Metajny skarżyli się na okropny odór wydobywający się z okolic obozu. Znaleziono 791 martwych i spalonych ciał, wśród których było 293 kobiet i 91 dzieci w wieku od 5 do 15 lat, a także niezliczoną liczbę części ciał. Tysiące innych ludzkich szczątków nigdy nie odnaleziono.
In 1941, a concentration camp was built on the island of Pag in Croatia. The Slana concentration camp was an extermination camp, part of the Ustashe system of concentration camps and death pits. Most of the inmates were Serbs, Jews and Croatian communists.
Despite this tragic history, there is no memorial at the site where the camp existed. At the same time, hiking trails have recently been created, heavily promoted through digital media. Life on Mars Trail, for this is its original name, consists of several kilometres of paths and concrete trails that run in the immediate vicinity of or through the site of the former concentration camp. In order to make it more attractive for tourists, a via ferrata was built on the rocky beach of Slana - on the site of the camp. The beaches in Metajna and Slana are very popular with tourists, enjoying the sea, unaware of the fact that this is taking place on an execution site.
In nearby Metajna there was a camp for women, which belonged to the same camp complex as the camp in Slana. The camp was established in June 1941 and was controlled by the Ustashe, who at that time ruled the Independent State of Croatia. The Metajna concentration camp was exclusively for women and children, while the Slana camp was exclusively for men. It was surrounded by barbed wire and guard towers were built on the hills around the camp. During the establishment of the camp, the prisoners built simple wooden barracks. These were low wooden buildings, or rather wooden roofs or canopies built on a low stone wall which could accommodate only small number of prisoners, while the rest slept in the open, on the sharp stones.
Slana camp operated for three months until August 1941. The exact figures are not known but historians estimate that the number of victims in the camp was between 8,000 and 12,000. During the first weeks, the prisoners died mainly from exhaustion, heat, hunger and thirst, and later also from physical violence and torture by the guards. As the transports became more frequent and the camp began to run out of space, the Ustashe began to carry out mass executions of prisoners. In August, the Ustashe were forced by Mussolini’s troops to abandon and liquidate all concentration camps in the area. Before liquidating the camp on the island of Pag, the Ustashe carried out a mass execution in the camp with machine guns.
Several mass graves were found in the nearby hills. As early as September 1941, two shallow death pits were discovered by the Italian Military Sanitary and Disinfection Commission. The exhumations were carried out for epidemiological reasons, as the inhabitants of Metajna complained about the terrible stench emanating from the vicinity of the camp. Seven hundred ninety one dead and burnt bodies were found, including 293 women and 91 children between the ages of 5 and 15, as well as countless body parts. Thousands of other human remains were never found.